Korozyon Nedir? Nasıl Oluşur? Türleri Nelerdir?

Gündelik yaşamdan endüstriyel faaliyetlere kadar birçok alanda karşılaştığımız korozyon, metallerin çevresel faktörlerle etkileşime girerek özelliklerini kaybetmesi sürecidir. Bu doğal ama istenmeyen süreç, maddi kayıplara ve güvenlik risklerine yol açabilir. 

Ayba Metal olarak bu blog yazısında, korozyonun ne olduğunu, nasıl oluştuğunu ve türlerini detaylı bir şekilde inceliyoruz. Ayrıca, korozyondan koruma önlemleri neler sorusunun yanıtını da vereceğiz.

Korozyon Nedir?

Korozyon, günlük hayatımızın bir parçası haline gelmiş, metallerin ve diğer malzemelerin çevresel etkilerle yavaş yavaş bozulması ve degradasyonudur. Bu süreç sadece ekonomik kayıplara neden olmakla kalmaz, aynı zamanda güvenlik riskleri ve çevresel sorunlar da yaratır.

Metallerin ve alaşımların, çevresel etkenlerle etkileşime girmesi sonucu zamanla bozulması ve aşınması olayına korozyon denir. Bu etkileşim genellikle elektrokimyasal bir tepkime şeklinde gerçekleşir ve metalin kimyasal yapısında değişikliklere yol açarak mukavemet kaybına, işlevsel bozulmalara ve estetik açıdan hoş olmayan bir görünüme neden olabilir.

Korozyon, özellikle metallerin oksijen, su ve diğer kimyasallarla etkileşime girerek kimyasal veya elektrokimyasal reaksiyonlar sonucu yavaş yavaş bozulması sürecidir. Bu süreç, metalin yüzeyinde başlar ve zamanla malzemenin iç yapısına kadar ilerleyebilir. Korozyon, metalin özelliklerini değiştirir, dayanıklılığını, görünümünü ve işlevselliğini azaltır.

Korozyon Nasıl Oluşur?

Korozyonun oluşumu, malzemenin cinsine ve çevresel koşullara bağlı olarak değişkenlik gösterir. Metal korozyonu için en yaygın mekanizma, metalin elektrolit içeren bir çözelti ile teması sonucu elektrokimyasal bir reaksiyonun başlamasıdır. Bu süreç, anot ve katot adı verilen iki farklı elektrokimyasal potansiyele sahip bölge arasında elektron akışı ile karakterizedir. Anot bölgesi, oksidasyon (elektron kaybı) yaşar ve çözünen metal iyonlarına dönüşürken, katot bölgesi indirgenme (elektron kazanma) işlemi görür. Bu elektrokimyasal reaksiyon sonucunda oluşan metal iyonları, çevredeki oksijen, su veya diğer kimyasallarla reaksiyona girerek daha kararlı bileşikler oluşturur.

Korozyon Çeşitleri Nelerdir?

Korozyon çeşitleri farklı faktörlere bağlı olarak farklı tiplerde görülebilir. En yaygın korozyon çeşitleri şunlardır:

1. Homojen Korozyon 

Bu tip korozyonda, metalin tüm yüzeyi eşit bir şekilde aşınır. En yaygın korozyon türlerinden biridir ve genellikle atmosferik korozyon olarak da adlandırılır.

2. Galvanik Korozyon 

Farklı metallerin birbirleriyle teması sonucu oluşan korozyon türüdür. Bu metaller arasında elektriksel potansiyel farkı oluşması, elektrokimyasal bir hücre oluşmasına ve daha az asil metalin bozulmasına neden olur.

3. Çukur Korozyon 

Metalin yüzeyinde lokalize olarak oluşan derin oyuklar şeklinde görülen korozyon türüdür. Sıklıkla klorür iyonlarının varlığında pasif tabakanın hasar görmesi sonucu oluşur.

4. Yıpranma Korozyonu

Mekanik aşınma ve akışkanların aşındırıcı etkisi sonucu oluşan korozyon türüdür. Boru hatları, pompalar ve türbinler gibi aşınmaya maruz kalan metal yapılarda sıklıkla görülür.

5. Gerilim Korozyonu 

Mekanik gerilime maruz kalan metalde oluşan korozyon türüdür. Özellikle çatlak ve kaynak dikişlerinde daha yaygındır.

6. Aşınma ve Korozyon 

Aşınma ve korozyonun bir arada gerçekleştiği korozyon türüdür. Özellikle hareketli parçalarda ve yüksek akış hızlarına sahip sıvılarda görülür.

Korozyon Oluşumuna Karşı Ne Yapılabilir?

Korozyon çeşitleri neler sorusunun yanıtını da verdiğimize göre korozyonun önlenmesi veya yavaşlatılması için hangi yöntemler uygulanabilir sorusuna geçebiliriz. Bunlar arasında en etkili korozyondan koruma yöntemleri şunlardır:

• Koruyucu Kaplamalar: Metaller, boya, plastik veya özel kaplamalar gibi koruyucu tabakalarla kaplanarak çevresel faktörlere karşı korunabilir. Bu noktada galvaniz kaplama korozyona karşı mükemmel bir koruma sağladığından dolayı galvaniz saclar en ideal malzeme seçimlerinden biri olarak öne çıkar. 

Galvaniz Nedir? Galvaniz Kaplama Nasıl Yapılır? başlıklı içeriğimizi okuyarak daha detaylı bir inceleme yapabilirsiniz. 

• Anot Koruma: Kurban anotlar kullanılarak, korozyonun başka bir metale yönlendirilmesi sağlanabilir. Bu anotlar, kendi üzerine çektiği korozyon ile korunacak metalin ömrünü uzatır.

• Korozyon İnhibitörleri: Kimyasal inhibitörler eklenerek elektrokimyasal reaksiyonların yavaşlatılması sağlanabilir. Bu kimyasallar, metal yüzeyine adsorbe olarak korozyonu önleyici bir tabaka oluşturur.

• Kontrollü Ortam: Metalin maruz kaldığı çevresel koşulların kontrol altına alınması, örneğin nemin düşürülmesi veya pH değerinin nötralize edilmesi, korozyonun önlenmesinde yardımcı olabilir.

Sonuç olarak korozyon, mühendislik ve endüstriyel uygulamalar için büyük bir tehdit oluşturur ve etkin yönetilmediği takdirde ciddi maliyet artışlarına, ekipman kayıplarına ve yapısal hasarlara yol açabilir. Bu sürecin etkileri, altyapıdan ulaşıma, otomotivden enerji üretimine kadar geniş bir yelpazedeki sektörleri etkiler. Dolayısıyla, korozyonun anlaşılması, kontrol altına alınması ve önlenmesi, mühendislik ve malzeme biliminin kritik bir dalını oluşturur.

Korozyon yönetimi, sadece mühendislik ve malzeme biliminin bir dalı olarak kalmamakta, aynı zamanda ekonomik ve çevresel sürdürülebilirlik açısından da kritik bir öneme sahiptir. Korozyonun etkilerini azaltmak için multidisipliner bir yaklaşım ve sürekli araştırma gerekir. Bu sayede, hem maliyetler düşürülebilir hem de daha güvenli ve dayanıklı yapılar inşa edilebilir.